Wydawnictwo Akademickie SEDNO » Losy elity akademickiej. Rosyjska slawistyka od 1917 roku do początku lat 30.

Powrót

Losy elity akademickiej. Rosyjska slawistyka od 1917 roku do początku lat 30.

Wydanie: pierwsze
Data wydania: 2014

Współwydawca: Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia
Przełożył: Mirosław Skarżyński
Redakcja naukowa: Danuta Ulicka
Oprawa: twarda
Format: 145 x 210 mm
Liczba stron: 576
ISBN: 978-83-63354-27-5

Cena brutto: 49,00 zł

Szczegóły produktu

Książka Michaiła Robinsona Losy elity akademickiej. Rosyjska slawistyka od 1917 roku do początku lat 30. jest częścią wspólnego programu wydawniczego Wydawnictwa Akademickiego SEDNO i Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia przedstawiającego zbiorową biografię inteligencji rosyjskiej XX i XXI wieku w literaturze dokumentu osobistego (listy, dzienniki, wspomnienia, autobiografie, monografie). W publikowanych dziełach, wydawanych po raz pierwszy w języku polskim, poznajemy najwybitniejszych twórców kultury i humanistyki rosyjskiej, uznanych i cenionych na całym świecie.

 

W monografii Losy elity akademickiej. Rosyjska slawistyka od 1917 roku do początku lat 30. Michaił Robinson przedstawia środowisko rosyjskich slawistów i dramatyczne dzieje uprawianej przez nich dyscypliny w Rosji radzieckiej po przewrocie październikowym.

Autor rekonstruuje historię nauki na podstawie świadectw, jakich dostarcza korespondencja wybitnych uczonych zachowana w archiwach Moskwy i Petersburga (m.in.  Nikołaja Dierżawina, Nikołaja Durnowo, Grigorija Ilinskiego, Wasilija Istrina, Romana Jakobsona, Jewfiemija Karskiego, Borisa Lapunowa, Piotra Ławrowa, Nikołaja Nikolskiego, Władimira Pierietca, Aleksieja Sobolewskiego, Michaiła Spieranskiego, Aleksieja Szachmatowa, Maxa Vasmera, Dmitrija Zielenina) oraz ich pamiętniki i teksty prywatne. Przytacza je w kontekście wyciągów z  dokumentów instytucjonalnych: uchwał i protokołów Akademii Nauk i instytucji rządowych oraz partii bolszewickiej w sprawach związanych z organizacją nauki i polityką naukową władzy. Odwołuje się również do bogatej literatury przedmiotu powstałej po 1990 r. 

Na początku pracy Robinson pokazuje sytuację slawistyki od schyłku XIX wieku do upadku Rosji carskiej, analizując wymuszone lub bezwiedne uwikłania uczonych, których prace były wykorzystywane na użytek bieżącej polityki. Pokazuje jednocześnie wybitne postaci środowiska, z odwagą oddzielające zaangażowanie polityczne od rzetelnych badań, śmiało oceniający prace kolegów o innych opcjach politycznych ze względów wyłącznie bezinteresownie poznawczych.

Pierwsze lata władzy bolszewików przynoszą skrajne pogorszenie sytuacji materialno-bytowej uczonych, podczas wojny domowej wielu z nich zostaje poddanych brutalnym represjom, część decyduje się na emigrację. Pozostali w kraju zachowują w większości neutralną  lub obojętną niechęć wobec polityki władz kontynuując prace i badania naukowe pozwalające im zachować poczucie sensu w czasach katastrofy świata, jaki znali do niedawna, oraz  w poczuciu zanikającej nadziei, że nowy ustrój choć w części urzeczywistni idee, jakie inspirowały jego narodziny.

Robinson poświęca wiele uwagi teorii lingwistycznej Nikołaja Marra pokazując, w jaki sposób władze starały się ją wykorzystać jako narzędzie dla tworzenia podstaw marksistowskiej metodologii w naukach humanistycznych. Pokazuje jednocześnie odważne postawy sprzeciwu uczonych dezawuujących naukowe podstawy tej teorii i cenę, jaką płacili za zachowanie rzetelności naukowej.

Slawistyka jako dziedzina badań nie cieszyła się poparciem władz nowej Rosji. Uważana była za część reakcyjnego dorobku panslawizmu, za narzędzie realizacji ideologicznych i politycznych celów polityki międzynarodowej Rosji carskiej.

Wielu naukowców szukało ratunku przed życiowymi dolegliwościami i moralnym przygnębieniem, kontynuując tradycyjną dla slawistyki problematykę, której najważniejszymi tematami były słowiańskie starożytności w najszerszym znaczeniu tej nazwy: język starosłowiański, cyrylo-metodiana, literatura średniowieczna, etnografia i inne.

Wielu uczonych – pozbawionych możliwości publikowania swoich prac w Rosji radzieckiej – wydawało je w slawistycznych periodykach i wydawnictwach zagranicznych, przede wszystkim w Czechach, Niemczech i Jugosławii.

Wiele uwagi Robinson poświęca takim przypadkom, jak np.  Konstantina Grota, który uważał się za zwolennika „starej (moskiewskiej) prawdziwej słowianofilskiej szkoły”, za „demokratę i narodnika”. Liczne postulaty władzy radzieckiej, szczególnie jej „antyburżuazyjność” i „antyimperializm”, wydawały się Grotowi ucieleśnieniem słowianofilskiej idei opozycji wobec romańsko-germańskiego Zachodu. W aneksie przytoczona jest bardzo interesujące memorandum Grota z 1930 roku, Moje spojrzenie na obecne czasy. Losy tego uczonego dowodnie poświadczają zamęt, jaki zapanował w świadomości nawet elity społeczeństwa po październikowym przewrocie.

Robinson konkluduje swoje rozważania nad losem uczonych slawistów i ich dyscypliny w następujący sposób:

„Rozważany w książce okres historii rodzimej slawistyki dostarcza bogatego materiału do rozmyślań o drogach nauki i przewrotności losów naukowej elity. Pragnienie jej członków, by w każdych, nawet najgorszych okolicznościach pozostawać wiernymi akademickim tradycjom, jest pouczającym przykładem moralnego służenia nauce”.

TypPlik do pobrania
Losy elity akademickiej - Spis treści
Losy elity akademickiej - Wprowadzenie
Losy elity akademickiej - Indeks osób
Losy elity akademickiej - Aneks 1