Annienkow Pawieł
Pawieł Annienkow (1813, Moskwa – 1887, Drezno), urodził się i wychował w rodzinie ziemiańskiej. Studiował w uczelniach technicznych i na Uniwersytecie Petersburskim. Krótko pracował jako urzędnik, aby następnie porzucić posadę i wybrać status „niepracującego szlachcica”. Wcześnie zainteresował się malarstwem, teatrem i literaturą. Na początku lat 30. obracał się w kołach artystycznych Petersburga i zaczął bywać na sobotnich wieczorach w mieszkaniu Nikołaja Gogola. Pod jego wpływem ogłosił pierwsze własne prace literackie i obrał zawód literata. Podjął współpracę z dwoma czasopismami o charakterze liberalnym i prozachodnich sympatiach: „Otieczestwiennymi Zapiskami” oraz „Sowriemiennikiem”.
Był namiętnym podróżnikiem: w pierwszą podróż po Europie Zachodniej wyruszył jesienią 1840 (objęła: Niemcy, Austrię, Włochy, Szwajcarię, Francję, Belgię i Holandię), z której wrócił do Rosji wiosną 1843 roku. Listy przysyłane z podróży były publikowane w miesięczniku „Otieczestwiennyje Zapiski”, a następnie zostały wydane osobno jako „Listy z zagranicy”. Podczas tej podróży Annienkow przyjechał wiosną 1841 roku do Rzymu, gdzie wiele czasu spędził wspólnie z Gogolem, który pisał wtedy Martwe dusze. Te przeżycia były podstawą napisania wspomnień, po raz pierwszy ogłoszonych w 1857 roku na łamach „Biblotieki dla Cztienija” jako „Gogol w Rzymie”.
W latach 1846–1848 Annienkow wyruszył w kolejną podróż po Europie Zachodniej, skąd również przysyłał listy do rosyjskich periodyków. Poznał wielu wybitnych ludzi kultury, nauki i sztuki, m.in. Heinricha Heinego, Joachima Lelewela, Pierre’a Proudhona, George Sand czy Karola Marksa (w marcu 1846 w Brukseli). Ważnym doświadczeniem dla Annienkowa była paryska rewolucja 1848 roku, wydarzenia obserwował bezpośrednio na miejscu. Chwalił francuską burżuazję, która uchroniła kraj przed robotniczą anarchią.
Do Rosji wrócił jesienią 1848 roku, ale nie czuł się tam dobrze, ponieważ lata 1848–1855 stanowiły najposępniejszy okres w jej dziewiętnastowiecznej historii. Podjął się przygotowania pierwszego naukowego wydania „Dzieł zebranych” Puszkina, których siedem tomów wyszło w latach 1854–1857. Publikował również własne teksty oraz zajmował się krytyką literacką. Sytuacja w Rosji zmieniła się po klęsce kraju w wojnie krymskiej i po śmierci Mikołaja I. Po 1855 roku nastąpiła liberalizacja życia społeczno-politycznego i kulturalnego, co przyczyniło się do ogromnego rozkwitu rosyjskiej literatury. Robert Papieski uważa Annienkowa za przedstawiciela linii okcydentalistyczno-liberalnej z elementami estetyzmu. Do tego nurtu zalicza takich twórców jak Iwan Pnin, Wasilij Botkin, Aleksandr Drużynin, Konstantin Kawielin, Boris Cziczerin i Pawieł Muratow. Odwołując się do przykładów Europy Zachodniej, Annienkow uważał, że Rosja powinna objąć edukacją jak największą liczbę ludzi i demokratyzować życie społeczne, aby móc upowszechniać idee sprawiedliwości, piękna i dobra tak, aby stały się one dostępne dla każdego człowieka, nawet tego stojącego u dołu hierarchii społecznej.
Na początku lat 60. XIX wieku Annienkow zamieszkał na stałe w Europie Zachodniej i tylko sporadycznie przyjeżdżał do Rosji. Korespondował z wieloma rosyjskimi literatami oraz napisał wspomnienia literackie „Wspaniałe dziesięciolecie 1838–1848”, które bardzo wysoko cenił Isaiah Berlin.
(biogram opracowany na podstawie „Posłowia” Roberta Papieskiego w „Gogol w Rzymie”)
